Mở đầu là phần rước lễ từ khu vực Ao Bua về Đình Chu với đầy đủ mâm lễ, các sản vật của địa phương cùng với trẻ chăn trâu. Đây là năm đầu tiên huyện Phù Yên tái hiện hoạt động này trong dịp “Tết Xíp xí”. Tham gia phần rước lễ, ngoài già làng, người có uy tín tại các bản còn có hơn 50 em học sinh là con em đồng bào Thái của huyện Phù Yên cùng tham gia. Hoạt động rước lễ, góp phần đem lại trải nghiệm độc đáo cho du khách, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống.

Phần rước lễ từ Ao Bua đến Đình Chu, xã Quang Huy trong khuôn khổ Lễ hội Tết Xíp Xí người Thái trắng huyện Phù Yên, Sơn La

Ngay sau hoạt động rước lễ, nghi thức cúng “Tết Xíp xí” được thực hiện với sự tham gia các các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo tỉnh Sơn La cùng tập thể Thường trực, Ban Thường vụ Huyện ủy Phù Yên. Nghi thức cúng “Tết Xíp xí” được thực hiện ngay sau khi thầy mo thắp hương, báo cáo tổ tiên, những người khai, lập bản mường. Theo truyền thống, mâm cỗ cúng phải có đầy đủ các sản vật đặc trưng của vùng Mường Tấc gồm: Vải thổ cẩm; hương; đèn dầu hoặc chén nến; gà luộc; vịt nướng hoặc luộc; cá suối nướng; nộm hoa đu đủ và không thể thiếu món bánh ít uôi, đây là loại bánh tượng trưng cho lứa đôi.

Đông đảo người dân tham gia phần rước lễ

Nghi lễ Tết Xíp xí nhằm tạ công ơn con trâu đã giúp người nông dân cày bừa, một công việc nặng nhọc vất vả. Đồng thời, ghi nhớ công ơn những đứa trẻ trực tiếp chăn dắt chăm sóc trâu; dâng lễ cúng tổ tiên, thần linh để nhờ thần linh, tổ tiên giúp đỡ, trông nom ruộng, nương, cầu cho mùa màng tươi tốt.

BTV Sòi Hằng: Quý vị và các bạn thân mến! Tết Xíp xí, trẻ em đồng bào Thái trắng ở Sơn La luôn được bố mẹ và gia đình dành nhiều sự quan tâm chăm lo tạo điều kiện cho vui chơi thoải mái trong ngày tết! Những trò chơi dân gian trẻ thường hai chơi như: chơi chuyền, ô ăn quan. Những trò chơi này cũng được lưu giữ đến tận ngày nay. Đối với trẻ em vùng đồng bào Thái trắng ở Sơn La thì đây cũng là một cách giải tỏa căng thẳng, stress sau những giờ học. Đồng thời, bảo vệ và phát huy giá trị văn hóa của dân tộc.

Trong đời sống văn hóa của đồng bào các dân tộc Thái huyện Phù Yên các trò chơi dân gian vẫn chiếm vị trí nhất định, mỗi trò chơi tuy có ý nghĩa, cách chơi khác nhau nhưng tựu chung đều xuất phát từ cuộc sống lao động, sản xuất hàng ngày của đồng bào và mục đích vui chơi giải trí, rèn luyện sức khỏe cũng như tăng cường tình đoàn kết cộng đồng. Trò chơi còn có tính ganh đua về tài năng, trí tuệ, thu hút đông đảo lớp trẻ mang lại sự vui tươi sảng khoái đoàn kết trong cộng đồng dân tộc Thái.

Tiếng động em Đoàn Quốc Khánh, xã Quang Huy, Phù Yên: “Thường ở lớp các giờ ra chơi, cháu hay chơi cùng các bạn. Cháu thấy trò chơi này rất vui và giải tỏa tâm trạng sau những buổi học và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Việt Nam”.

Tham gia phần hội trong Lễ hội Tết Xíp Xí của dân tộc Thái trắng huyện Phù Yên năm 2024, bên cạnh được trải nghiệm các trò chơi dân gian như: đánh yến, đi cầu tre, đánh đáo, ô ăn quan. Người dân và du khách còn được tham quan không gian trải nghiệm bản sắc văn hoá dân tộc Thái như nghề truyền thống đan lát, dệt thổ cẩm, làm bánh kết hợp không gian biểu diễn văn hoá như đánh cồng chiêng, đánh đuống. Đồng thời, trưng bày, giới thiệu các sản phẩm OCOP, nông sản địa phương. Qua đó, thu hút đông đảo nhân dân và du khách đến hòa mình vào không khí ngày hội.

Tiếng động chị Nguyễn Thị Yến, Du khách Hà Nội: “Chị được tham dự nhiều lễ hội ở các địa phương khác nhau, mỗi địa phương đều có những nét đặc trưng riêng. Ở đây, chị thấy rất thân thiện, dễ mến, hòa đồng và đặc biệt là bộ trang phục của các cô gái Thái rất là đẹp, tôn dáng vẻ uyển chuyển, nữ tính của người phụ nữ”.

Sau một thời gian sưu tầm tài liệu, xây dựng hồ sơ trình xin ý kiến các sở, ngành của tỉnh chỉnh sửa hoàn thiện và trình, đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Nghi lễ “Tết Xíp xí ” là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Ngày 9/8/2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công bố danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Quyết định số 2313 của Bộ văn hóa thể thao và du lịch Nghi lễ “Tết Xíp xí” của người Thái Trắng huyện Phù Yên tỉnh Sơn La được đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là niềm vinh dự, tự hào lớn đối với cộng đồng người Thái Trắng huyện Phù Yên. Đồng thời, là động lực để cấp ủy, chính quyền và nhân dân huyện Phù Yên cùng nhau quảng bá, giới thiệu Nghi lễ “Tết Xíp xí” tới du khách thập phương, thúc đẩy trách nhiệm trao truyền di sản giữa các thế hệ và thực hành di sản trong đời sống đương đại.

Các đồng chí lãnh đạo dâng hương tại Đình Chu, xã Quang Huy

Tiếng động ông Đặng Quang Hưng, Phó bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Phù Yên: “Trong thời gian tới, huyện Phù Yên sẽ thực hiện các nội dung liên quan đến bảo tồn, phát triển nét văn hóa độc đáo này. Đây cũng là thế mạnh để phát triển du lịch cũng như phát triển kinh tế - xã hội đảm bảo an ninh quốc phòng trên địa bàn huyện. Phấn đấu đưa huyện Phù Yên trở thành huyện phát triển khá của tỉnh theo đúng tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện khóa XX của huyện Phù Yên đã đề ra”.

Nghi thức cúng Tết Xíp Xí

Kết thúc Lễ hội tết Xíp Xí của người Thái trắng huyện Phù Yên năm 2024, đọng lại trong lòng mỗi người dân, du khách là niềm vui, sự hào hứng, phấn khởi, niềm tự hào khi văn hóa truyền thống của dân tộc vẫn đang được các thế hệ nối tiếp nhau gìn giữ. Đây là hoạt động ý nghĩa, khuyến khích đồng bào dân tộc, những người nắm giữ di sản tiếp tục bảo tồn, phát huy, động viên bà con đoàn kết, tích cực phát triển kinh tế, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp./.

Phù Yên đón nhận chứng nhận nghi lễ Tết Xíp Xí là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia

Du khách trải nghiệm gói bánh ít tại Lễ hội Tết Xíp Xí người Thái huyện Phù Yên, Sơn La

Du khách được học tập, trải nghiệm nghề dệt vải truyền thống dân tộc Thái Phù Yên

Tâm Hạnh– Bình Minh – Minh Công

Trung tâm TT-VH Phù Yên.