Hiện nay, dịch sốt xuất huyết đang bùng phát ở một số tỉnh, thành trong cả nước, nhất là ở thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Hà Nội. Ở tỉnh ta, trong 8 tháng năm 2017, đã ghi nhận 53 bệnh nhân mắc sốt xuất huyết. Để hiểu rõ hơn về dịch sốt xuất huyết cũng như cách phòng tránh bệnh, phóng viên Báo Sơn La đã có cuộc trao đổi với bác sỹ Trần Văn Ngọc, Phó Giám đốc Sở Y tế. Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.
Cán bộ Trung tâm Phòng chống sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng tỉnh phun hóa chất diệt muỗi tại các hộ dân xã Chiềng Xôm (Thành phố).
PV: Xin bác sỹ cho biết: Nguyên nhân, dấu hiệu và đường lây truyền của bệnh sốt xuất huyết?
Bác sỹ Trần Văn Ngọc: Bệnh sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là bệnh nhiễm vi rút Dengue (DEN) cấp tính do muỗi truyền và có thể gây thành dịch lớn. Đây là bệnh dịch lưu hành địa phương ở Việt Nam, nhất là ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, đồng bằng Bắc Bộ và vùng ven biển miền Trung. Nguyên nhân gây bệnh là do vi rút Dengue thuộc nhóm Flavivirus, họ Flaviviridae với 4 típ huyết thanh DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4.
Bệnh sốt xuất huyết Dengue có biểu hiện lâm sàng đa dạng, diễn biến nhanh chóng từ nhẹ đến nặng. Bệnh thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua ba giai đoạn: Giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục, với các biểu hiện: Sốt cao đột ngột, liên tục từ 2-7 ngày và có ít nhất 2 trong các dấu hiệu sau: Biểu hiện xuất huyết có thể như nghiệm pháp dây thắt dương tính, chấm xuất huyết ở dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam; nhức đầu, chán ăn, buồn nôn; da xung huyết, phát ban, có thể rải rác hoặc chấm xuất huyết thường ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong hai cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn hoặc mảng bầm tím...; đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt.
Bệnh sốt xuất huyết không lây truyền trực tiếp từ người sang người mà do muỗi đốt người bệnh có mang vi rút sau đó truyền vi rút sang người lành qua vết đốt. Ở Việt Nam, hai loài muỗi truyền bệnh là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó chủ yếu là Aedes aegypti. Bệnh nhân cũng là nguồn lây bệnh trong thời kỳ có sốt, nhất là 5 ngày đầu của sốt là giai đoạn trong máu có nhiều vi rút. Muỗi bị nhiễm vi rút thường sau 8-12 ngày sau hút máu có thể truyền bệnh và truyền bệnh suốt đời.
PV: Xin bác sỹ cho biết các biện pháp để phòng tránh bệnh sốt xuất huyết?
Bác sỹ Trần Văn Ngọc: Bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh, để ngăn chặn dịch bệnh bùng phát, lan rộng cần thực hiện các biện pháp sau: Kiểm soát côn trùng trung gian truyền bệnh như tránh muỗi đốt, diệt bọ gậy (loăng quăng), diệt muỗi trưởng thành, vệ sinh môi trường loại bỏ ổ chứa nước đọng. Không cho trẻ hoạt động gần các nơi có môi trường tối tăm, ẩm thấp, ao tù nước đọng. Thường xuyên ngủ màn kể cả ban ngày, mặc quần áo dài nếu có thể, nhất là đối với trẻ nhỏ. Phun hóa chất diệt muỗi chủ động diện rộng. Đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng. Hằng tuần, thực hiện các biện pháp diệt loăng quăng/bọ gậy bằng cách thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn; thau rửa dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ, lật úp các dụng cụ không chứa nước; thay nước bình hoa/bình bông; bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn. Loại bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, mảnh chai, vỏ dừa, mảnh lu vỡ, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá...
PV: Trước dịch sốt xuất huyết đang bùng phát ở một số tỉnh, ngành Y tế Sơn La đã có kế hoạch gì để chủ động phòng tránh dịch sốt xuất huyết xảy ra trên địa bàn tỉnh, thưa bác sỹ?
Bác sỹ Trần Văn Ngọc: Sở Y tế chỉ đạo các đơn vị y tế trên địa bàn tăng cường giám sát, báo cáo, phát hiện và điều trị tích cực các trường hợp mắc sốt xuất huyết để chủ động xây dựng kế hoạch phòng, chống sốt xuất huyết. Đồng thời, ban hành Công văn số 445/SYT-NVY ngày 12/4/2017 và Công văn số 1244/SYT-NVY ngày 2/8/2017 về tăng cường phòng, chống sốt xuất huyết. Cùng với đó, chỉ đạo các đơn vị y tế thực hiện nghiêm túc Kế hoạch 45/KH-UBND ngày 14/3/2017 của UBND tỉnh về phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm ở người năm 2017. Hằng ngày, cập nhật báo cáo về tình hình mắc sốt xuất huyết. Giám sát chặt chẽ tất cả các trường hợp mắc tại địa phương. Tăng cường lấy mẫu bệnh phẩm để chẩn đoán xác định nguyên nhân... Riêng các đơn vị truyền thông, tổ chức nhiều hình thức tuyên truyền về bệnh sốt xuất huyết và cách phòng tránh cho nhân dân. Chỉ đạo các đơn vị tổ chức phun hóa chất diệt muỗi tại một số khu vực nguy cơ phát sinh dịch bệnh. Phối hợp với Khoa Côn trùng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương điều tra thực hiện bắt muỗi tại một số huyện: Mường La, Thành phố, Mai Sơn, Thuận Châu... Tổ chức các đoàn giám sát chủ động tại các vùng nguy cơ...
PV: Bác sỹ có khuyến cáo gì cho người dân để phòng tránh bệnh sốt xuất huyết?
Bác sỹ Trần Văn Ngọc: Từ trước đến nay, trên địa bàn tỉnh Sơn La chưa bao giờ xuất hiện dịch sốt xuất huyết. Nhưng mỗi năm thường ghi nhận khoảng từ 1-6 trường hợp mắc sốt xuất huyết (tất cả các ca đều là mắc sốt xuất huyết xâm nhập). Song, năm 2017, số bệnh nhân mắc sốt xuất huyết trên địa bàn tăng lên đột biến. Tính đến ngày 22/8/2017, toàn tỉnh đã ghi nhận 53 bệnh nhân mắc sốt xuất huyết (50/53 bệnh nhân đều đi lao động, học tập, làm việc và đi du lịch từ Hà Nội về). Để phòng tránh dịch bệnh, ngành Y tế khuyến cáo người dân cần thực hiện tốt các biện pháp phòng chống dịch bệnh như đã nêu ở trên. Khi phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh sốt xuất huyết, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, chẩn đoán và điều trị phù hợp, không tự ý điều trị tại nhà; mọi sự chậm trễ có thể dẫn đến nguy cơ tử vong khi có những biến chứng trầm trọng xảy ra.
PV: Xin cảm ơn bác sỹ!
Hồng Luận (Thực hiện